abs-tineo, tinuī, tentum, ēre (abs u. teneo), fernhalten, abhalten, zurückhalten,
I)tr.: manum, Ter.: manus, Liv.: vix manus, Liv.: u. (vorklass.) m. Acc. eines Zustandes, gemitus, risus, zurückdrängen, Ter.: culpam, Plaut.: amorem, Plaut. – gew. m. ab u. Abl. od. m. bl. Abl., ignem ab aede, Liv.: manus a muliere, Lucil., a se, Cic.: mentes, oculos, manus ab alienis, Cic.: militem a praeda u. bloß praedā, Liv.: bellum ab innoxio populo, Liv.: manum me, manum alieno, Plaut.: ferrum quercu, Ov.: vim finibus, Liv.: milites vino, Liv.: alqm bello, Liv. – Insbes.
a)alqm α) jmd. auf Diät setzen, fasten lassen, abstinendus [36] a cibo est aeger, Cels.: u. so absol., abstinendus sum, man muß mich auf Diät setzen, Sen. ep. 75, 7. –
β)jmd. von der Erbschaft zurückhalten, ihn verhindern die Erbschaft anzutreten, ICt. – γ) vom Gottesdienst zurückhalten, exkommunizieren, Eccl. –
b)(als spät. mediz. t.t.) alqd, etw. zurückhalten, verhalten, sudorem, Cael. Aur. acut. 1, 15, 151 u.a.: ventrem ibid. 3, 21, 217. –
II)refl. abstinere se od. bl. abstinere, sich von etw. zurückhalten, sich enthalten, konstr.
α)ab alqa re od. bl. alqā re, zB. se scelere, Cic.: se cibo, Hirt. b.G.: se ostreis, Cic.: se dedecore, Cic.: a quibus te abstinebis, Cic. – abstinere a cibo, a potione, a somno, Cels.: a legatis violandis, Liv. – abstinere cibo, Cels.: fabā, Cic.: oleribus, Capit.: vino et venere, Hor.: vix lacrimis, Curt.: vocis usurpatione, Liv.: nominibus, die N. verschweigen, Curt.: maledicto, Cic.: iniuriā, Cic.: publico, nicht ausgehen, Tac.: inventis, das Erworbene nicht genießen, Hor.: proelio, Caes.: armis, die W. ruhen lassen, Curt. – bes. unangetastet-, unangefochten lassen, schonen, verschonen, ne a me quidem, Cic.: ne a mulieribus quidem, Caes.: ne ab obsidibus quidem, Liv.: non temere ullā illustriore feminā, Suet.: pecuniis locupletium non abst., Cic.: abst. praedā, Liv.: Tarento, Liv.: Pass. impers., ut ab inermi abstineretur, Liv.: tergis abstinetur, Sall. fr. –
β)m. Genet., irarum, Hor. carm. 3, 27, 69. –
γ)m. Acc., inversa verba, Ter.: liberas urbes, Liv. – zugl. m. Dat. pers., Aeneae Antenorique omne ius belli, Liv. 1, 1. § 1. –
δ)m. Infinit., dum mi abstineant invidere, Plaut. Curc. 180: praefari, Suet. Tib. 23. –
ε)m. folg. ne u. Konj., multum se abst., ne etc., Liv. 3, 11, 5. –
ζ)abst. bei vorhergeh. Negation mit folg. quin u. Konj., Plaut. Bacch. 915. Liv. 2, 45, 10: u. nec abstinuit consuetudine, quin etc., Suet. Tib. 72, 3. – od. m. folg. quominus u. Konj., Suet. gr. 3. –
η)absol., te scio facile abstinere posse, si nihil obviam est, Plaut.: non tamen abstinuit nec voci iraeque pepercit, Verg. – Impers., aestate in totum, si fieri potest, abstinendum est (sc. venere), Cels. – prägn. = sich des Essens enthalten, hungern, fasten, biduo se abstinere, Cels.: pridie abstinere, Cels.: diu abstinuisse, Cels.abs-tĭnĕo, ŭi, tentum, 2, v. a and n. [teneo], to keep off or away, to hold back, to hold at a distance. In the comic writers and Cic. this verb is in most cases purely active, hence constr. with aliquem (or se) re or ab re; the neuter signif. first became prevalent in the Aug. per. = se abstinere.
I. Act.: dum ted abstineas nuptā, viduā, virgine, etc., Plaut. Curc. 1, 1, 37: urbanis rebus te, id. Cas. 1, 1, 13; id. Men. 5, 6, 20; Ter. Heaut. 2, 3, 132: manus a muliere, Lucil. ap. Non. 325, 32; cf.: manus abstineant, Plaut. Trin. 2, 2, 11: amor abstinendust (apstandust, R.), id. ib. 2, 1, 30: me ostreis et muraenis facile abstinebam, Cic. Fam. 7, 26: ab alienis mentes, oculos, manus, de Or. 1, 43: manus animosque ab hoc scelere, id. Verr. 1, 12 fin.: se nullo dedecore, id. Fin. 3, 11, 38: se cibo, Caes. B. C. 8, 44: ne ab obsidibus quidem iram belli hostis abstinuit, Liv. 2, 16: aliquos ab legatis violandis, id. 2, 22: se armis, id. 8, 2 al.
Hence: manum a se, to abstain from suicide, Cic. Tusc. 4, 37 al.
II. Neutr.: abstinere, to abstain from a thing; constr. with abl., ab, inf., quin or quominus, the gen., or absol.
(α)With abl.: haud abstinent culpā, Plaut. Men. 5, 2, 18 Ritschl: injuriā, Cic. Off. 3, 17, 72: fabā (Pythagorei), id. Div. 2, 58, 119: proelio, Caes. B. G. 1, 22, 3: pugnā, Liv. 2, 45, 8: senatorio ambitu, Tac. A. 4, 2: manibus, id. Hist. 2, 44: auribus principis, to spare them, id. Ann. 13, 14: sermone Graeco, Suet. Tib. 71: publico abstinuit, did not go out, id. Claud. 36 al.
Impers.: ne a me quidem abstinuit, Cic. de Or. 3, 43, 171: ut seditionibus abstineretur, Liv. 3, 10, 7; so id. 5, 50, 7.
(β)With ab: ut ne a mulieribus quidem atque infantibus abstinerent, Caes. B. G. 7, 47, 5.
(γ)With inf.: dum mi abstineant invidere, if they only cease to envy me, Plaut. Curc. 1, 3, 2; so Suet. Tib. 23.
(δ)With quin or quominus: aegre abstinent, quin castra oppugnent, Liv. 2, 45, 10: ut ne clarissimi quidem viri abstinuerint, quominus et ipsi aliquid de eā scriberent, Suet. Gram. 3.
(* ε)With the gen. (in Greek construction like the Greek ἀπέχεσθαί τινος): abstineto irarum calidaeque rixae, Hor. C. 3, 27, 69 (cf. infra, abstinens).
(ζ)Absol.: te scio facile abstinere posse, Plaut. Aul. 2, 5, 19: non tamen abstinuit, Verg. A. 2, 534.
Esp. in med., to abstain from food: abstinere debet aeger, Cels. 2, 12, 2.
Hence,abstĭnens, entis, P. a., abstaining from (that which is unlawful), abstinent, temperate; constr absol. with abl., or poet. with gen.: esse abstinentem, continere omnes cupiditates praeclarum est, Cic. Q. Fr. 1, 1, 11: praetorem decet non solum manus, sed etiam oculos abstinentes habere, id. Off. 1, 40, 144: impubi aut certe abstinentissime rebus venereis, Col. 12, 4, 3: animus abstinens pecuniae, Hor. C. 4, 9, 37; so, alieni abstinentissimus, Plin. Ep. 6, 8, 5; and: somni et vini sit abstinentissimus, Col. 11, 1, 3.
Comp., Auson. Grat. Act. 28.
Sup., Col. and Plin. l. l.
Adv.:abstĭnenter, unselfishly, Cic. Sest. 16, 37.
Comp., Augustin. Mor. Manich. 2, 13.
[Georges 1913] [LewisShort]

Schreibe einen Kommentar

Deine E-Mail-Adresse wird nicht veröffentlicht. Erforderliche Felder sind mit * markiert